بزرگنمايي:

پیام مازند - از هنگامی که انسان برای تامین نیازهای خود ناچار به خرید و فروش شد، بکارگیری ابزار واسط به نام پول بسیار کارگشا بود. با پرداخت پول می شد هر کالا به هر مقدار را خرید و معادل آن پول پذیرفته شده در نظام مالی کشور را پرداخت کرد. سالها این روش ادامه داشت تا آنکه فضای مجازی همه چیز را تغییر دارد و پول از فضای فیزیکی به فضای مجازی نقل مکان کرد.
البته این نقل مکان در ابتدا با مقاومت هایی رو به رو شد، اما سهولت کار باعث جذب عمومی شد. سرعت جریان پول به فضای مجازی به اندازه ای شدید بود که پول در شرایط خاص ملاک معاملات قرار گرفت و در بسیاری از فروشگاهها بنرهایی نصب شد که تاکید می کرد ” پرداخت وجه خرید فقط با کارت بانکی امکان پذیر است.
با فراگیری کارت بانکی، به نظر می رسید معاملات در فضای مجازی به نقطه آخر رسیده، اما ارزهای دیجیتال وارد عرصه شد تا نشان دهد هنوز ابتدای راه است و نظام پولی و مالی آبستن تحولات گسترده دیگری است.
فضای مجازی هزینه های سنگین پول فیزیکی برای محیط زیست و شبکه بانکی را به حداقل ممکن رساند و پیش بینی می شود در آینده نه چندان دور، پول فیزیکی فقط در موزه ها یافت شود و هیچ کس رغبتی به حمل پول فیزیکی نداشته باشد.
برای تحقق این مهم، خلق ارز دیجیتال از اهمیت ویژه ای برخوردار است که متولی آن، بانک مرکزی است. تاکنون کشورهای بسیاری به سمت راه‌اندازی ارز دیجیتال بانک مرکزی خود رفته اند که برخی وارد فاز اجرا شده و با قدرت پیش می رود، برخی دیگر هنوز در مرحله تحقیق و توسعه هستند و برخی در مرحله آزمایشی قرار دارند. کشور ما با خلق ریال دیجیتال، وارد فاز اجرایی شد و کیش به عنوان منطقه پایلوت و بانکهای ملت، تجارت و ملی به عنوان بانکهای مجری تعیین شدند.
مشکل اصلی این جاست که هنوز مردم درک درستی از ریال دیجیتال ندارند و همین امر باعث شده تا استقبال لازم از ریال دیجیتال به عمل نیاید. در یک تعریف ساده و کلی، ریال دیجیتال مشابه با اسکناس، تعهد بانک مرکزی به شکل الکترونیکی است که می‌تواند برای انجام پرداخت‌های عمومی استفاده شود.
همچنین بخوانید رشد روز افزون «به پرداخت ملت» با تکیه بر فناوری‌های روز ریال دیجیتال برخلاف سایر انواع پول الکترونیک رایج در کشور که از طریق حساب‌های بانکی و ابزارهای پرداخت متداول همچون کارت بانکی مورد استفاده قرار می‌گیرد، نیاز به تسویه بین بانکی برای انتقال وجوه بین خریدار و فروشنده ندارد و به‌محض انجام عملیات خرید، وجوه دریافتی آن در اختیار فروشنده قرار می گیرد و قابل بهره‌برداری است.
از سوی دیگر به دلیل استفاده از ابزارهای نوین در انجام عملیات پرداخت، پرداخت با این روش در عین افزایش امنیت پرداخت، بسیار ساده‌تر از شیوه‌های رایج پرداخت کارتی صورت می‌پذیرد. افزایش تابآوری و پایداری در زیرساخت‌های پرداخت کشور، بازآفرینی نقش اسکناس به شکل الکترونیکی در پرداخت‌های خرد کشور، بهبود کارآیی و توسعه ابزارهای پرداخت نوین، و مدیریت مخاطرات ناشی از رواج پولهای خصوصی از جمله اهداف بانک مرکزی ایران در خلق ریال دیجیتال بوده است. همچنین کاهش جرایم مالی مانند پول‌شویی و فساد از طریق تراکنش‌ها قابل ردیابی است و با استفاده از بلاکچین، تمام تراکنش‌ها ثبت می‌شوند و قابلیت پیگیری دارند.
ریال دیجیتال ظرفیت‌های لازم برای توسعه پول برنامه‌پذیر یا قابل برنامه‌ریزی را تسهیل می‌کند که موتور محرک شکل گیری مدل‌های نوین کسب و کار بخصوص در فضای تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال کشور خواهد بود.
در گام نخست، شبکه بانکی کشور امکان توسعه ابزارهای نوین پرداخت مبتنی بر ریال دیجیتال را دارد اما در آینده این نقش به سایر موجودیت‌های فعال در نظام پرداخت کشور و فناوری‌های نوین مالی نیز توسعه می یابد. در این مرحله ریال دیجیتال صرفاً با هدف کاربری در محدوده جغرافیایی داخل کشور و برای تسهیل عملیات پرداخت‌های خرد داخلی هدف گذاری شده است.
مطالعات اولیه ریال دیجیتال در سال 1400 آغاز شد و در ابتدای 1401 به مرحله پیش آزمایشی رسید و در تیر 1403 به‌صورت آزمایشی به وسیله بانکهای ملت و تجارت در کیش اجرایی شد. که استقبال خوبی نداشت. بر اساس آمار ارائه شده تا مهر همان سال، بیش از پنج هزار پذیرنده، متشکل از ناوگان تاکسیرانی و فروشگاه‌های بزرگ در کیش از ریال دیجیتال استقبال کردند و در مرحله آزمایشی در کیش کمتر از 50 هزار تراکنش در این مرحله صورت گرفت.
اجرای ریال دیجیتال را به‌پرداخت ملت بر عهده گرفت که محمدمهدی تقی‌پور مدیرعامل شرکت به‌پرداخت ملت بارها در مورد آن سخنرانی و بر توسعه آن تاکید کرد. تقی‌پور‌ با اشاره به اینکه به‌پرداخت ملت بازوی بانک ملت در پروژه ریال دیجیتال بوده گفت: «توسعه ریال دیجیتال به‌صورت شهر به شهر در برنامه ما قرار دارد. مدیرعامل به پرداخت ملت افزود: از جمله دستاوردهای فعالیت‌های به‌پرداخت بانک ملت، طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های پرداخت دیجیتال است که می‌تواند نیاز کاربران را با سرعت و امنیت بیشتری تأمین کند. شرکت به‌پرداخت در راستای دیجیتالی‌سازی فرایندهای مالی زیرساخت‌های مدرنی را به کار گرفته است. در گام اول این شرکت نسبت به توسعه کیف پول مبتنی بر ریال دیجیتال در اپلیکیشن سکه اقدام کرد.» وی با تاکید بر اینکه جدیدترین محصول و سرویس ما پرداخت بر بستر ریال دیجیتال است که در کنار خدمات پیشین به بازار عرضه شده گفت: علاوه بر این، راهکارهای متنوعی بر روی کارت‌خوان‌های اندرویدی طراحی شده که پاسخگوی نیازهای مختلف مشتریان است.
با وجود تمام پیگیری ها و اقدامات صورت گرفته، هنوز انتظارات محقق نشده و ظرفیت باقی مانده بسیار بیشتر از اینهاست. اکنون که وارد سال جدید شدیم، محمدمهدی تقی‌پور سیاست گذاری سال جدید به‌پرداخت ملت را تشریح کرد که ریال دیجیتال نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
مدیرعامل به‌پرداخت ملت از ریال دیجیتال به عنوان پروژه ملی‌ یاد کرد و گفت: در سال 1402 استارت پروژه ریال دیجیتال را زده بودیم و در سال 1403 توانستیم آن را در کیش و تهران تجاری‌ کنیم و اکنون مردم می‌توانند در این دو شهر از آن استفاده کنند.
تقی‌پور با ابراز تاسف از اینکه مردم از ریال دیجیتال استقبال چندانی نکردند گفت: ریال دیجیتال برای مردم نسبت به سایر روش‌های پرداخت، در اولویت قرار نگرفته و هنوز هم پرداخت‌های خردشان را از طریق شبکه شاپرک انجام می‌دهند که اقدامات خود را تا نهادینه کردن ریال دیجیتال با قدرت ادامه می دهیم.