بزرگنمايي:

پیام مازند - یک جامعه‌شناس با اشاره به نتایج یک تحقیق گفت: اصلی‌ترین انگیزه خروج از کشور مشکلات و متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است و به این نتیجه رسیدیم که باید در رابطه بین حکومت و مردم تجدید نظر شود.
به گزارش ایرنا، سومین نشست همایش «مهاجرت نخبگان علمی در ایران امروز، چالش‌ها و راهکارها» با موضوع «وضعیت اجتماعی و اقتصادی ایران و تاثیر آن بر مهاجرت نخبگان» با حضور دکتر هادی خانیکی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر ماندانا تیشه یار استادیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر رسول صادقی دانشیار دانشگاه تهران، دکتر محمد فاضلی جامعه شناس، دکتر علی نقی مشایخی استاد دانشگاه صنعتی شریف و دکتر عبدالمحمد کاظمی پور استاد دانشگاه کلگری کانادا از طریق اسکایپ در پژوهشگاه صنعت نفت تهران برگزار شد.
دکتر محمد فاضلی، پژوهشگر توسعه در این همایش گفت: نتایج تحقیقی که در سال 1402 از طریق پرسشنامه آنلاین با حضور حدود 11 هزار و 900 نفر با میانگین تحصیلات کارشناسی انجام شد، نشان داد فقط 16 درصد ایرانیان به مهاجرت فکر نمی کنند. 21 درصد کسانی بودند که برای مهاجرت اقدام کرده بودند و سه درصد نیز کسانی بودند که اعلام کردند اقدام کرده و به زودی از ایران خارج می شوند.
وی افزود: از بین کسانی که از ایران مهاجرت کرده بودند و در این تحقیق شرکت کردند، فقط 20 درصد اعلام کردند مایلند به کشور بازگردند و 80 درصد گفتند که دیگر تمایلی به بازگشت به کشور ندارند.
دکتر فاضلی گفت: نتایج این تحقیق نشان داد که اصلی ترین انگیزه خروج از کشور مشکلات و متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است و به این نتیجه رسیدیم که باید در رابطه بین حکومت و مردم تجدید نظر شود.
با ادامه روند فعلی مهاجرت، ایران از سرمایه‌های انسانی تهی می‌شود
این پژوهشگر علوم اجتماعی افزود: پیام اصلی این تحقیق این بود که شیوه حکمرانی در ایران باید تغییر کند و با شیوه های فعلی و بدون برنامه مدون برای ایرانیان در داخل و خارج کشور، ادامه روند فعلی باعث می شود ایران از سرمایه های انسانی تهی شود.
وی گفت: مساله مهم این است که علاوه بر فعل مهاجرت، ذهنیت مهاجرت به مساله مهمتری در کشور تبدیل شده است و حاکمان و سیاستگذاران کشور باید به این مساله توجه کنند.
دکتر فاضلی افزود: یکی از جداول نتایج این تحقیق نشان داد، شیوه حکمرانی و مملکت داری در ایران هم‌راستا باخواست مردم نیست و 80 درصد مردم کاملا با این شیوه مخالفند، 13.6 درصد نیز مخالف هستند و در مجموع 93.6 درصد پاسخگویان اعلام کردند نسبت به شیوه حکمرانی فعلی مخالف یا کاملا مخالف هستند.
وی گفت: 94 درصد پاسخگویان این تحقیق نیز اعلام کردند آزادی و امنیت در فعالیت های سیاسی وجود ندارد و در مورد این گزاره که به حاکمیت اعتماد دارم، 90.3 درصد پاسخ مخالف دادند.
دکتر فاضلی افزود: در واکنش به این گزاره که در اداره جامعه فساد اندک است، 96 درصد مخالف بودند. همچنین میانگین نمره کسانی که اعلام کرده بودند به مهاجرت فکر نمی کنند درباره وضعیت اجتماعی ایران از 30 حدود 7.4 بود و هر چه به سمت افرادی که تمایل به مهاجرت دارند، برای مهاجرت اقدام کرده اند یا مهاجرت کرده اند پیش می رویم این نمره کمتر می شود و به 5.6 می رسد.
وی گفت: در بین افرادی که از کشور خارج شده اند نیز هر چه به زمان جلوتر می رسیم، افرادی که با احساس مثبت تری از کشور خارج شده اند کمتر می شود.
عمده تحقیقات مربوط به مهاجرت به دولت و حاکمیت مربوط می شود
دکتر عبدالمحمد کاظمی پور، استاد دانشگاه کلگری کانادا که از طریق اسکایپ در این همایش سخنرانی کرده بود گفت: در تحقیقی که ما انجام دادیم، به نتایجی شبیه نتایج تحقیق دکتر فاضلی رسیدیم. عمده تحقیقات مربوط به مهاجرت به دولت و حاکمیت مربوط می شود و نشان می دهد که اوضاع خطیر است.
وی افزود: در گذشته موضوع مهاجرت مساله اصلی بود اما امروز میل به مهاجرت به یک مساله بسیار مهم تبدیل شده است. کشورهای اندکی در دنیا این وضعیت را دارند، سفرهای بی بازگشت افزایش پیدا کرده است و مساله دیگر شکاف بین افرادی است که مهاجرت کرده اند و کسانی که می خواهند بروند و نمی توانند.
دکتر کاظمی پور گفت: افرادی که میل به مهاجرت دارند اما موفق نمی شوند، با روشهای غیر مهاجرتی و نارضایتی، اعتراض و اغتشاش ناراحتی خود را نشان می دهند و به این ترتیب فرایند زندگی در جامعه دچار اختلال می شود و پدیده جدیدی شکل می گیرد که می توان به آن مهاجرت ذهنی یا خیالی گفت. افرادی که مهاجرت نکرده اند مدام به آن فکر می کنند و همواره خود را انسان در آستانه مهاجرت فرض می کنند.
وی افزود: این وضعیت سبک زندگی متفاوتی را ایجاد می کند. افرادی که روابط خود را با دوستان تغییر می دهند، دوستان قدیمی خود را ترک می کنند، دوستانی را انتخاب می کنند که احتمالا برای دوران بعد از مهاجرت به دردشان می خورد. در چنین شرایطی اصل بر مهاجرت کردن است و افرادی که تمایلی به مهاجرت ندارند، باید برای این دیدگاه خود دلیل داشته باشند.
استاد دانشگاه کلگری کانادا گفت: در دنیا معمولا مهاجرت کننده ها بیشتر به سمت افراد کمتر ماهر و با تحصیلات پایین است و این گروه از مهاجران رو به افزایش است؛ اما در ایران بر عکس است و مهاجران تحصیلکرده و نیروهای ماهر رو به افزایش بوده و این پدیده نیز در دنیا کم نظیر است و موج پناهندگان تحصیلکرده ایرانی نیز بیشتر شده است.
وی افزود: در این میان مقصدهای مهاجرتی جدیدی مثل ترکیه یا کاناد هم پیدا شده که در گذشته جزو مقاصد اصلی مهاجران ایرانی نبودند. به طوری که سال 2014 حدود 17 هزار ایرانی به کانادا مهاجرت کردند که یک رکورد است.
دکتر کاظمی پور گفت: جمع بندی من این است که در مقیاس جهانی، میل مهاجرت بالا درایرانیان غیر معمول است و یک ویژگی خاص شده است. افرادی که به مهاجرت فکر می کنند هیچ دلیل خاصی لازم نیست بیان کنند و فرهنگ مهاجرت آنها را به این طرف سوق می دهد و کسانی که مهاجرت نمی کنند باید دلیل داشته باشند!