بزرگنمايي:

پیام مازند - تین نیوز |
مسعود پزشکیان، رئیس جمهور جدید ایران در شهر کازان روسیه در اجلاس گروه بریکس، با رهبران این گروه دیدار کرد.
به گزارش تین نیوز به نقل از هم میهن، با این همه، تا زمانی که اصل را نداشته باشیم، اضافه کردن فرع دردی از ایران دوا نمی کند؛ مانند یک ماشین که با توانایی موتور و سوخت محرکه بنزین به حرکت درمی آید ایران هم باید تحریم ها را کنار زده و اف ای تی اف را بپذیرد تا بتواند مشکلات اقتصادی را حل کند.
تا زمانی هم که یک ماشین موتور نداشته باشد، اضافه کردن پیمان های مختلف به مثابه اکسسوری های زیبا اما نه چندان کاربردی در ماشین به حساب می آیند. متاسفانه در کشور یک موج خوش بینی زیادی نسبت به بریکس وجود دارد.
البته این مسئله برای مردمی که زمانی به دنبال عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای نیز تصور می کردند وضعیت اقتصادی کشور بهبود می یابد امر جدیدی نیست. به چند دلیل واقع بینی نسبت به دستاوردهای بریکس ضروری است: اول اینکه، اگرچه به این نهاد به عنوان نمادی از حرکت به سمت چندجانبه گرایی نگریسته می شود اما رویکرد تمام اعضا در حال حاضر به چالش کشیدن نظم کنونی و نهادهای موجود در آن نیست.
دوم اینکه، اگرچه سهم جمعی اعضا از تجارت جهانی کم نیست اما بسیاری از اعضا دارای روابط اقتصادی، فناورانه یا حتی امنیتی با آمریکا و غرب هستند، در نتیجه، در سیاست خارجی آنها، سیاست های آمریکا همچنان تاثیرگذار خواهد بود. آمریکا نیز از ابزارهای مهمی برای اثرگذاری بر سیاست خارجی اعضا در سطوح مختلف برخوردار است. 
موضوع سوم، چالش ها یا حتی فقدان اطمینان میان اعضاست. در این خصوص، می توان به اختلافات چین و روسیه، چین و هند و دیگر موضوعات اشاره کرد که همین امر انسجام بریکس را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. در کنار این ها، به نظر می رسد قدرت های عضو از جمله چین همچنان خواهان پیشبرد روابط با دیگر کشورها بر مبنای چارچوبی دوجانبه هستند تا اینکه خود را در قید و بند چارچوب نهادی و سازمانی کنند.
جایگزینی دلار؟
همچنین، در چند هفته گذشته که مسئله بریکس دوباره تبدیل به مسئله روز شده بود، برخی از احتمال به وجود آمدن پول جایگزین میان این کشورها سخن گفتند و امیدوار بودند که این کشورها به کمک هم بتوانند دلار را حذف کنند؛ این در حالی است که با توجه به وضعیت دلار در تجارت جهانی، نقش و نفوذ آمریکا در سیاست و اقتصاد جهان و همچنین روابط گسترده اقتصادی و تجاری برخی اعضای بریکس با واشنگتن در حال حاضر چشم اندازی برای حرکت به این سمت وجود ندارد. بنابراین، این موضوع به این معناست که تصمیم گیران کشور در تنظیم سیاست خارجی باید بر مبنای واقعیات موجود و حتی نگاه تاریخی عمل کنند.
بریکس و پول مشترک
کشورها برای اینکه بتوانند یک پول مشترک داشته باشند، باید جریان تجارت، نیروی کار و سرمایه مابین آن کشورها حداکثر آزادی را داشته باشد؛ این به معنی آن است که اقتصادهای آن کشورها اقتصادهای شبیه به هم باشد. این در حالی است که کشورهای عضو بریکس هر یک اقتصادی متفاوت از دیگری دارند؛ برخی از مصرف کنندگان بزرگ انرژی و برخی دیگر تولیدکنندگان بزرگ انرژی هستند. بنابراین چنین گروهی نمی توانند یک ارز مشترک به وجود آورند. از سوی دیگر، هند به عنوان بزرگترین سرمایه پذیر دلاری فعلی و کشوری که مستقیماً از ساختار دلار استفاده می کند، راضی نمی شود چنین ریسک بزرگی انجام دهد.
اقتصاد بدون اف ای تی اف و با بریکس
شورای آتلانتیک در گزارشی نوشته است: «اقتصاد ایران در شرایط سختی قرار دارد. داده های مرتبط با تفاوت نرخ رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) در بین کشورهای بریکس از سال 2023 تا 2024 نشان می دهد که نرخ رشد ایران کاهش داشته است.» به ادعای این نشریه «انتظار می رود اقتصاد این کشور با نرخ های رشد در حدود 2 درصد و تورم در حدود 34 درصد با مشکلاتی روبه رو باشد. طبق گزارش رسانه های محلی، قیمت نان در سال گذشته افزایش یافته و سایر نیازهای اساسی مانند آب و مسکن نیز افزایش قیمت را تجربه کرده اند.»
شورای آتلانتیک در ادامه آورده، «تحریم ها بخشی از ماجراست. از زمان تحریم های اولیه اقتصادی ایران، رشد تولید ناخالص داخلی این کشور از سال 2011 به طور مداوم کاهش یافته است. پیش بینی های صندوق بین المللی پول نشان می دهد که تولید ناخالص داخلی ایران تا سال 2029 همچنان روند نزولی را طی کند. فارغ از تحریم ها، بخشی از وضعیت اقتصاد ایران به شرایط نیروگاه های گاز و انرژی مربوط است، به ادعای این نشریه تاسیسات و زیرساخت های انرژی ایران تنها با 70 درصد ظرفیت را تامین می کنند.»
به ادعای آتلانتیک، «شرایط دشوار انرژی نیز صادرات ایران، به ویژه تولید فولاد (یکی از بزرگترین صادرات غیرنفتی ایران) را تحت تاثیر قرار داده تا جایی که نرخ صادرات این کالا ماه گذشته 50 درصد کاهش یافت. علاوه بر این، ایران با وجود کمبود مداوم انرژی و کسری 17000 مگاواتی برق، در حال صادرات برق نیز است. قیمت های داخلی انرژی به قدری کنترل می شود که حتی شرکت دولتی انرژی، توانیر، مجبور می شود برق را با نرخ های بالاتر به خارج از کشور بفروشد.»
در این گزارش همچنین توضیح داده شده است که در عرصه بین الملل تجارت بین ایران و بزرگترین شرکای تجاری اش - چین، امارات متحده عربی، عراق، روسیه، هند و ترکیه - در سال 2023 کاهش یافت. از زمان اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران در سال 2018، پالایشگاه های مستقل چینی خریداران اصلی نفت خام ایران بوده اند و از تخفیف های کشورهای تحریم شده مانند ایران، روسیه و ونزوئلا استفاده می کنند. بسیاری از معاملات نفتی با ارز و سیستم های پرداخت چین انجام شد و به ایران اجازه داد تا تحریم ها را دور بزند.
سال گذشته صادرات نفت به چین حدود 5 درصد از کل تولید اقتصادی ایران را تشکیل می داد. با این حال، تضعیف اقتصاد چین و کاهش تقاضای داخلی برای نفت اکنون اثرات موجی بر فروش تهران گذاشته است. پالایشگاه های چینی همچنین گزارش می دهند که فروشندگان ایرانی در تلاش برای افزایش قیمت ها با ارائه تخفیف های کمتر با تشدید تنش ها در خاورمیانه هستند.
ایران از اجلاس بریکس به عنوان فرصتی برای اجرایی کردن مشارکت های تجاری و مالی با متحدانش، به عنوان بخشی از سیاست «نگاه به شرق» استفاده خواهد کرد. هدف پزشکیان جذب سرمایه گذاری داخلی و انتقال مطمئن فناوری برای رفع کمبود انرژی در ایران و تقویت تولید در بخش های کلیدی مانند فولاد خواهد بود. محمدرضا فرزین، رئیس بانک مرکزی ایران، پیش از این اعلام کرده بود که قصد دارد زمینه را برای عضویت در بانک توسعه نوین تحت رهبری بریکس هموار کند.
به واسطه این عضویت، ایران امیدوار است که اهداف توسعه خود را مستقل از بانک جهانی و سایر مؤسسات مالی غربی پیش ببرد؛ دستور کاری که به گفته فرزین، محور اصلی این اجلاس خواهد بود. در شرایطی که درگیری ها در خاورمیانه همچنان سرفصل های اصلی خبرهاست، چالش های اقتصادی و انرژی ایران نیز مورد توجه قرار گرفته است. واقعیت این است که پزشکیان در نشست سران بریکس به دنبال حمایت اعضای این نهاد نه تنها در حوزه نظامی، بلکه برای بهبود وضعیت اقتصادی است.