چاپ

پیام مازند - ایرنا / «اژدها» نمایش‌نامه‌ای‌ طنز با رگه‌های سیاسی اثر یوگنی شوارتس است که در تمام عمر نویسنده، توقیف بود.
اولین نمایشنامه یوگنی شوارتس «اژدها» بود که در تئاتر مسکو روی صحنه رفت و بلافاصله پس از اولین اجرا، توقیف شد و دیگر هرگز در زمان حیات او روی صحنه نرفت؛ زیرا در جو سیاسی شوروی پس از جنگ، تلاشی برای براندازی تلقی می‌شد.
در آغاز و در پرده نخست آن می‌خوانیم:
بازار
«آشپزخانه‌ای دنج و دلباز بسیار تمیز با اجاقی بزرگ در انتهای صحنه کف از سنگ است و می‌درخشد گربه جلو اجاق روی صندلی راحتی چرت می‌زند.
لانسلوت ( وارد می‌شود نگاهی به دور و بر می اندازد، با صدای بلند:)
آقای صاحب‌خانه خانم صاحب خانه کسی اینجا هست؟
جواب بدهید هیچ کس نیست... خانه خالی است، دروازه باز درها گشوده پنجره ها چارتاق چه خوب که من آدم شرافتمندی هستم وگرنه الآن می‌بایست بلرزم دور و برم را نگاه کنم قیمتی‌ترین چیزها را انتخاب کنم و با تمام سرعت بزنم به چاک آن هم موقعی که این قدر دلم می‌خواهد استراحت کنم. (می‌نشیند) منتظر می‌مانیم. جناب گربه صاحبان شما زود بر می‌گردند؟ هان؟ حرف نمی‌زنید؟
گربه: حرف نمی زنم.
لانسلوت: اجازه میفرمایید بپرسم چرا؟
گربه: وقتی جایت گرم و نرم است عاقلانه تر است چرت بزنی و ساکت باشی عزیز من».
«اژدها» از منسجم‌ترین نمایشنامه‌های شوارتس محسوب می‌شود؛ هجوی سیاسی که هدف آن توتالیتاریسم در تمام اشکال آن است. ممنوعیت اجرای این نمایش فقط در سال 1962، سال‌ها پس از مرگ نویسنده برداشته شد.
قهرمان اصلی این نمایشنامه شوالیه‌ای است به نام لانسلوت که برای نجات شهرش باید با یک اژدها بجنگد. اما تلاش‌های او با مقاومت مردمی مواجه می‌شود که به اژدها عادت کرده اند و روش‌های او را، هرچند خشن، تنها راه ممکن می‌دانند؛ گویی روح آن‌ها به نوعی با این ناتوانی و عدم تمایل به مقاومت، فلج شده است.
در بخشی از این نمایش، اژدها می‌گوید: می‌بینید، روح انسان بسیار مقاوم است. بدن را از وسط ببرید انسان دو نیم می‌شود؛ اما روح را پاره‌پاره کنید فقط انعطاف‌پذیرتر می‌شود...
این نمایشنامه طنز با رگه‌های سیاسی پس از نخستین بار انتشار، اجازه چاپ و اجرا نیافت و حتی در زمان نیکیتا خروشچوف نیز بخش‌هایی از آن سانسور می‌شد. ماجرای نمایش‌نامه‌های شاخص شوارتس مانند شاه برهنه (1934)، ملکهٔ برف‌ها (1938)، اژدها (1944) و سیندرلا (1946) در قالب قصه پیش می‌رود.
شوارتس معتقد بود: قصه گفتن برای پنهان کردن نیست بلکه برای آشکار ساختن است، برای آنکه هر چه در فکر داری با تمام قدرت و با صدای بلند بگویی.
با وجود لحن قصه‌گو و سادگی روایت، نمی‌توان مخاطب نمایش‌هایی او را کودک و نوجوان خواند و اتفاقاً استفاده از قصه و ساختارهای ساده و جهانی آن باعث می‌شود خاصیت تعمیم‌پذیری نمایش افزایش پیدا کند.
کتاب «اژدها» با ترجمه آبتین گلکار را نشر هرمس در قطع پالتویی و در 132 صفحه منتشر کرده است.