چاپ

پیام مازند - سازمان فضایی آمریکا، ناسا، اعلام کرد که تلسکوپ فضایی جیمز وب برای نخستین‌بار موفق به مشاهده مستقیم دی‌اکسید کربن در جو سیارات فراخورشیدی شده است.
تیمی به رهبری دانشمندان آمریکایی موفق شده‌اند حضور دی‌اکسید کربن را در جوهر چهار سیاره شناخته‌شده در منظومه «اچ‌آر 8799» شناسایی کنند.
این منظومه در 130 سال نوری از زمین واقع شده است و تنها 30 میلیون سال عمر دارد که در مقایسه با قدمت 4.
6 میلیارد ساله منظومه شمسی ما بسیار جوان محسوب می‌شود.
ناسا در بیانیه‌ای اعلام کرد: «تصاویر تازه تلسکوپ وب از دو منظومه نمادین اچ‌آر 8799 و اریدانی 51 و سیارات‌شان، پژوهشگران را مبهوت کرده و اطلاعات جدیدی درباره ترکیب شیمیایی غول‌های گازی جوان ارائه داده است.»
برای این رصد بی‌سابقه، دانشمندان از ابزارهای کرونوگراف تلسکوپ استفاده کردند که نور درخشان ستارگان را مسدود می‌کنند تا سیارات اطرافشان با وضوح بیشتری دیده شوند.
ویلیام بالمر، اخترفیزیکدان دانشگاه جان هاپکینز و نویسنده اصلی این مطالعه، در این باره گفت: «مثل این است که انگشت شست‌تان را جلوی خورشید بگیرید تا بتوانید اطراف آن را ببینید.»
پیش‌تر تلسکوپ جیمز وب سیارات فراخورشیدی را تنها زمانی مشاهده می‌کرد که از برابر ستاره خود عبور می‌کردند؛ روشی که موسوم به «ترانزیت» است.
این روش در سال 2022 برای شناسایی غیرمستقیم دی‌اکسید کربن در سیاره‌ای به نام «وسپ-39» به‌کار رفت. اما در کشف اخیر دانشمندان برای نخستین‌بار توانسته‌اند نور منتشرشده از خود سیاره را مستقیماً مشاهده کنند و نه فقط اثر آن بر نور ستاره میزبان را.
پژوهشگران این کار را به «تشخیص کرم شب‌تاب کنار یک فانوس دریایی با کمک چراغ‌قوه» تشبیه کرد‌ه‌اند.
با وجود اینکه غول‌های گازی مانند منظومه کشف‌شده برای میزبانی حیات مناسب نیستند، با این حال دکتر بالمر می‌گوید ممکن است قمرهایی پیرامون آن‌ها وجود داشته باشند که دارای شرایط مناسب برای حیات باشند.
مأموریت‌هایی نیز هم‌اکنون برای بررسی وجود آب مایع در زیر پوسته یخی برخی از قمرهای مشتری در حال انجام‌ هستند.
دی‌اکسید کربن یکی از عناصر حیاتی برای شکل‌گیری حیات در زمین است و به همین دلیل، یافتن آن در سیارات دوردست بسیار مهم تلقی می‌شود.
در سرمای عمیق فضا، دی‌اکسید کربن به ذرات یخ تبدیل می‌شود و حضور آن می‌تواند نشانه‌ای از روند شکل‌گیری سیارات باشد.
به گفته اخترشناسان سیاراتی چون مشتری و زحل احتمالاً از ذرات ریز یخ‌زده‌ای تشکیل شده‌اند که به مرور به یک هسته جامد تبدیل شده و سپس با جذب گاز، به غول‌های گازی تبدیل شده‌اند.
آقای بالمر می‌گوید: «این کشف، یکی از قطعات کلیدی پازل است که نشان می‌دهد سیارات دوردست می‌توانند دقیقاً مانند سیارات منظومه شمسی ما شکل بگیرند.»
هرچند هنوز مشخص نیست این روند تا چه اندازه در کیهان رایج است.
تاکنون نزدیک به 6 هزار سیاره فراخورشیدی شناسایی شده‌اند، اما هیچ‌کدام زیست‌پذیر نبوده‌اند. در حالی که محققان می‌گویند اهداف بعدی باید تمرکز روی سیارات کوچک‌تر و مشابه زمین باشد، ناسا قصد دارد در سال 2027 تلسکوپ فضایی «نانسی گریس رومَن» را برای بررسی چنین سیاراتی به فضا پرتاب کند.
سال گذشته تلسکوپ جیمز وب موفق به شناسایی دی‌اکسید کربن و پراکسید هیدروژن در سطح قمر شارون، بزرگ‌ترین قمر پلوتو، شده بود.