پیام مازند - با نفود چشمان بشر به عمق کیهان برای اولین بار تصویری دقیق از ستاره‌ای غول‌آسا در فاصله‌ای باورنکردنی، فراتر از مرزهای کهکشان راه شیری، به ثبت رسید.
به گزارش عصرایران به نقل از یورونیوز، این ستاره غول‌پیکر که «دبلیو‌او‌اچ جی64» نام دارد و در دل کهکشان «ابر ماژلانی بزرگ»، همسایه‌ی کوچک کهکشان راه شیری می‌درخشد، حدود دو هزار برابر خورشید ما جرم دارد و در زمره ستارگان ابرغول سرخ جای می‌گیرد.
دانشمندان رصدخانه جنوبی اروپا ESO موفق شدند اولین تصویر دقیق از یک ستاره خارج از کهکشان راه شیری را ثبت کنند. این دستاورد بی‌نظیر به آن‌ها اجازه می‌دهد تا مراحل پایانی عمر این ستاره را با دقت بیشتری مطالعه کنند.
ستاره «دبلیو‌او‌اچ جی64» در فاصله 160 هزار سال نوری از ما و در ابر ماژلانی بزرگ، کهکشان اقماری کوچکی در همسایگی کهکشان راه شیری قرار دارد.
اخترشناسان این ستاره را «ستاره غول‌آسا» لقب داده‌اند. این ستاره حدود 2 هزار برابر بزرگ‌تر از خورشید ماست و در دسته ستارگان ابرغول سرخ قرار می‌گیرد. ابرغول‌های سرخ شکل از آخرین مراحل زندگی ستارگان بسیار پرجرم قبل از انفجار به صورت ابرنواختر هستند.
کیچی اوناکا، اخترفیزیکدان دانشگاه آندرس بِلو در شیلی، در بیانیه رصدخانه جنوبی اروپا از کشف یک غلاف تخم‌مرغی‌شکل اطراف این ستاره خبر داد.
وی در ادامه توضیح می‌دهد: «قسمت بیضی‌شکل در مرکز، مربوط به ماده‌ای است که از ستاره مرکزی پرتاب شده و همچنان آن را احاطه کرده است. همچنین یک حلقه بیضی‌شکل دیگر نیز در اطراف این قسمت بیضی‌شکل قابل مشاهده است. اگرچه برای تأیید قطعی این موضوع به مشاهدات بیشتری نیاز است، اما ما معتقدیم که این حلقه نیز از ماده‌ای تشکیل شده است که توسط ستاره پرتاب شده است.»
دفع ماده قبل از نابودی ستاره
دانشمندان «شواهدی» در اختیار داشتند که نشان می‌داد محیط اطراف این ستاره کروی نیست، اما تاکنون تصویری از آن گرفته نشده بود. محقق اصلی این مطالعه که نتایج آن روز پنجشنبه در مجله «نجوم و اخترفیزیک» منتشر شد، می‌گوید: «با استفاده از این تصویر، می‌توانیم مدل کامپیوتری بهتری از ستاره بسازیم و بررسی کنیم که چگونه این ستاره قبل از نابودی، ماده‌ای از خود دفع می‌کند.»

این پیله کشیده نشان می‌دهد که ستاره ماده بیشتری را در برخی جهات نسبت به جهت‌های دیگر پرتاب می‌کند. به گفته کیچی اوناکا، این پدیده ممکن است نتیجه برهم‌کنش ستاره با یک ستاره دیگر باشد. او می‌گوید: «اگرچه هنوز ستاره دومی را پیدا نکرده‌ایم، اما ممکن است چنین همراهی وجود داشته باشد و اگر بسیار کم‌نورتر از ستاره اصلی باشد، تشخیص آن دشوار خواهد بود.»
کاهش درخشندگی
کیچی اوناکا و تیمش مدت‌هاست که به این ستاره غول‌پیکر علاقه‌مند هستند. این گروه از ستاره‌شناسان در سال‌های 2005 و 2007 از تداخل‌سنج تلسکوپ بسیار بزرگ رصدخانه جنوبی اروپا در شیلی استفاده کردند تا اطلاعات بیشتری در مورد ویژگی‌های این ستاره به دست آورند. اما در آن زمان، تداخل‌سنج فقط نور دو تلسکوپ خیلی بزرگ را ترکیب می‌کرد.
برای به دست آوردن تصویری که روز پنجشنبه منتشر شد، ستاره‌شناسان مجبور بودند منتظر توسعه ابزار Gravity باشند که به آن‌ها اجازه داد تا نور چهار تلسکوپ را گرفته و به تصاویر کیهانی بسیار دقیقی دست یابند.
در پی مقایسه این نتایج جدید با مشاهدات قبلی، آن‌ها متوجه شدند که درخشندگی «دبلیو‌او‌اچ جی64» در طول دهه گذشته کاهش یافته است. گرد وایگلت، یکی از اعضای این گروه تحقیق و استاد نجوم در موسسه ماکس پلانک در بن آلمان، در بیانیه رصدخانه جنوبی اروپا چنین توضیح می‌دهد: «این ستاره در ده سال گذشته تغییرات قابل توجهی داشته است و این فرصت نادری را به ما می‌دهد تا زندگی یک ستاره را به صورت لحظه‌ای رصد کنیم.»

نزدیکی به مرحله پایان عمر
ابرغول‌های سرخ در مراحل پایانی عمر خود، قبل از انفجار به صورت ابرنواختر، لایه‌های بیرونی گاز و غبار خود را از دست می‌دهند. این فرآیند می‌تواند صدها هزار سال طول بکشد. دانشمندان معتقدند که مواد دفع شده از «دبلیو‌او‌اچ جی64» ممکن است باعث کاهش درخشندگی این ستاره شده باشد و چنین فرایندی می‌تواند نشان‌دهنده ورود آن به مرحله جدیدی از چرخه پایان عمر باشد.
کیچی اوناکا، اخترفیزیکدان دانشگاه آندرس بِلو در شیلی می‌افزاید: «این احتمال هم هست که ستاره پس از مدتی به حالت قبلی خود بازگردد، هرچند نمی‌دانیم این مدت چقدر طول می‌کشد. به همین دلیل است که معتقدیم نظارت بر این ستاره و رصد آن با تلسکوپ‌ها و ابزارهای مختلف بسیار مهم است.»
به گزارش فرانس‌پرس، با کم‌نور شدن ستاره، گرفتن تصاویر نزدیک‌تر حتی با تداخل‌سنج‌‌های تلسکوپ بسیار بزرگ نیز دشوارتر می‌شود. اما به روزرسانی‌های پیش‌بینی شده برای ابزارهای تلسکوپ ممکن است به زودی این وضعیت را تغییر دهند.