بزرگنمايي:

پیام مازند - آستارا - قهوه‌خانه را به مقصد ساحل خزر برای تنفس در هوای پاک نوار ساحلی ترک کردم، اما قلیان‌ها قبل از من در پلاژها و اقامتگاه‌ها صف کشیده و پیران و جوانان زیادی با این وسایل دود زا و زندگی‌زدا مانوس شده بودند.

روز جمعه به بهانه تعطیلات آخر هفته، گردشگران و مسافران زیادی از شهرهای مختلف ایران برای آب تنی و تفریح به ساحل آستارا آمده بودند و لابلای آلاچیق ها روی شن ها قدم می زدم تا در اقامتگاهی بدون قلیان بنشینم اما جوان، پیر، زن و مرد بسیاری دل در دود آن داده و با خرخر آن دم گرفته بودند.
صاحب یکی از دکه ها مرا نیز به چای و قلیان دعوت کرد؛ گفتم چرا به جای این ها، آش و غذای محلی و تنقلات عرضه نمی کنید؟
گفت: اینجا تقاضا و خریدار، نوع کالای قابل عرضه را تعیین می کند و کسانی که در خانه های خود قلیان می کشند، در محیطی چنین خوش منظره نیز آن را بر خوراکی های دیگر ترجیح می دهند.
از جوانی که با تمام وجود، قلیان را می مکید سئوال کردم چرا در کنار دریا و جلگه، با دود انس گرفته ای؟
پاسخ داد: چند سال است قلیان می کشم و استعمال آن با مشاهده امواج درخشان ساحل و قایق سواری و آب تنی شناگران، اذت بخش است.
از سرپرست خانواده ای که کنار هم نشسته و قلیان می کشیدند، پرسیدم چرا با علم به ضرر قلیان، آن را با هم و به راحتی استعمال می کنید؟
جواب داد: متاسفانه یا خوشبختانه در خانه نیز قلیان می کشیم و همیشه یکی از آن را در ماشین داریم.
با وجود اطلاع رسانی های دقیق و مکرر از مضرات جسمی قلیان، متاسفانه مرزی برای سیطره آن متصور نیست و از خانه ها به اماکن عمومی راه یافته و به بهانه تفریح و خوش گذرانی، فرصت های جوانی و لحظه های ناب زندگانی با استعمال آن دود می شود و گویی برگزاری همایش ها و سمینارهای مختلف، نه تنها از شمار علاقه مندان و مبتلایان به قلیان کاهش نداده، بلکه آن را بیشتر معرفی کرده است.
** والدین بازدارنده یا مشوق
نقش والدین در بازدارندگی یا ترغیب فرزندان به دخانیات، بر کسی پوشیده نیست و نصیحت پدر و مادر سیگاری یا قلیانی به فرزند خود مبنی بر خودداری از دود ، مصداق مثل رطب خورده کی کند منع رطب، است و پند اولیا زمانی در جسم و روح فرزندان موثر خواهد بود که خود از آن مشکل یا معضل مبرا باشند.
مشاهده کشیدن سیگار یا قلیان توسط پدر یا مادر در خانه، قبح آن را از بین می برد و با عادی شدن مصرف دخانیات، نوجوانان و جوانان نیز به راحتی با آن انس می گیرند و با رفع منع مصرف در خانه، مکیدن حریصانه قلیان در گردشگاه ها و فضاهای آزاد، نادرست و نامعمول نلقی نمی شود.
** نقش اتاق اصناف
اتاق های اصناف به عنوان ابزارهای قانونی حذف واحدهای صنفی غیرمجاز و اصلاح و هدایت صنوف در استان ها و شهرستان های کشور دایر شده اما محدودیت های قانونی، دست متولیان ماموران آنها را در برخورد با قلیانسراها کوتاه می کند.
رئیس اتاق اصناف آستارا با اظهار ناراحتی از گسترش قلیان در نوار ساحلی این شهرستان گفت: نه تنها برای نوار ساحلی بلکه برای شهر آستارا هرگز مجوزی با عنوان قلیانسرا صادر نشده اما خیلی افراد در قالب مجوز قهوه خانه و چای خانه، قلیان عرضه می کنند.
حسین ابوالحسنی افزود: با وجود اینکه قلیانسرا جزو صنوف تعریف شده نیست اما به لحاظ حضور گردشگران زیاد در آستارا، متاسفانه تعداد قلیانسراها در این شهرستان رو به گسترش است و جوانان زیادی به وقت گذرانی در آنها روی آورده اند و متولیان قلیانسراها نیز از درآمد خوبی که از فرصت سوزی جوانان به دست می آورند، راضی هستند.
وی ادامه داد: باید نیروی انتظامی و ماموران بهداشت محیط ، از فعالیت آنها جلوگیری کنند و به تازگی با پیگیری ناجا، مسئول یک قهوه خانه بدون مجوز در نوار ساحلی، به طی مسیر قانونی و اصلاح برنامه های خود برای دریافت مجوز وادار شده است.
** قانون منع تبلیغات دخانیات جدی گرفته نمی شود
مطابق ماده 3 قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات هر گونه تبلیغ‌، حمایت‌، تشویق مستقیم و غیرمستقیم و یا تحریک افراد به مصرف دخانیات ممنوع است اما فروشندگان سیگار و قلیان به راحتی کالاهای خود را در محیط های باز تبلیغ می کنند و قد برافراشتن قلیان ها در گردشگاه ها و فریاد عرضه کنندگان آن گواه این ادعاست.
گویا قهوه خانه ها و گردشگاه های عمومی از شمول اماکن مورد اشاره قانون منع تبلیغات دخانیات مجزاست، اما به نظر می رسد با توجه به گسترش نگران کننده مصرف سیگار و قلیان در فضاهای عمومی نظیر قهوه خانه ها، سفره خانه ها و تفرجگاه ها، باید با افزودن تبصره هایی به ماده قانونی یادشده، از تصرف مکان های عمومی توسط دخانیات جلوگیری به عمل آید.
** کاهش سن مصرف قلیان
بر اساس اعلام معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سن آغاز استعمال قلیان در دختران به 14 سال کاهش یافته و نقش والدین در منع یا ترغیب استعمال آن قابل چشم پوشی نیست و درصد بالایی از دانش آموزان سیگاری، سیگار خود را از دکه ها، سوپرمارکت ها و دستفروشان خریداری می کنند.
** نگرانی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران
عرضه قلیان منحصر به نوار ساحلی و گردشگاه های آستارا نیست و این مشکل در بسیاری از مناطق گردشگری و تفرجگاه های کشور به چشم می خورد و روز به روز بر شمار جوانان مشتاق قلیان افزوده می شود.
جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران در نشست خود به مناسبت هفته مبارزه با دخانیات (پنج تا 11 خردادماه) با ابراز نگرانی از سهولت دسترسی جوانان به مواد دخانی در بازار، ضرورت اعمال قانون ممنوعیت عرضه دخانیات به افراد زیر 18 سال و مقابله با واحدهای تجاری فاقد پروانه فروش آن را خواستار شده است.
این جمعیت در سال 1362 با هدف رسیدگی به وضعیت استعمال دخانیات و بیماری های ناشی از آن در کشور و فعالیت های فرهنگی، آموزشی، پژوهشی، پیشگیری، درمانی و خدماتی برای کاهش آسیب های دخانیات تشکیل شده و با استفاده از کلینیک های ترک دخانیات که از سال 1383 در تهران و سپس در شهرستان ها راه اندازی شده، با مشاوره های فردی و گروهی و کلاس های آموزشی، ده ها هزار نفر را از منجلاب دخانیات بیرون کشیده است.
** میدان برای کار فرهنگی باز است
زبان فرهنگ و هنر در عمق جان آدمی اثر می گذارد و همانگونه که حضور ماموران نجات غریق، جمعیت هلال احمر و نیروی انتظامی در طرح های سالمسازی شهرهای مختلف ساحلی کشور، برای تامین امنیت اخلاقی و جانی گردشگران و مسافران داخلی و خارجی موثر است؛ برقراری گشت های هشدار دخانیات نیز ضروری به نظر می رسد تا با گوشزد کردن ضررهای بی شمار و سرطان های ناشی از مصرف سیگار و قلیان، نفرت از استعمال آنها به تدریج در عمق جان و ذهن مصرف کنندگان ایجاد و از خودنمایی قلیان ها در مناطق گردشگری کاسته شود.
منابر، مساجد، مدارس، مراکز دانشگاهی، رسانه ها، تشکل های مردم نهاد و شخصیت های اجتماعی تاثیرگذار فرصت های خوبی برای فاصله انداختن بین نسل جوان با مصرف قلیان هستند و باید از ظرفیت بی بدیل آنها برای عاری کردن فضای آبی و آرام دوران جوانی از سیاهی دود و فرسودگی، بهره ببریم.
شهرستان مرزی بندر آستارا در غرب استان گیلان و همسایگی جمهوری آذربایجان واقع شده و در 18 و نیم کیلومتر نوار ساحلی آن در حاشیه خزر، سه طرح سالمسازی دریا فعال است.
2007/7124